Çocuklar yetişkinlerden daha fazla dışarıda zaman geçirir ve gözleri hâlâ gelişim aşamasında olduğu için UV ışınlarının zararlı etkilerine karşı daha savunmasızdır. Güneş ışığından gelen UV radyasyonu, yetişkinler kadar çocukların göz sağlığını da etkiler; çocukların gözleri UV’yi yeterince filtreleyemez ve uzun vadede katarakt, yaşa bağlı makula dejenerasyonu ve pterjiyum gelişimi gibi sorunlara yol açabilir. Kısa vadede ise, güneşten yansıyan UV ışığı ‘kar körlüğü’ (fotokeratit) gibi ağrılı göz yanıklarına neden olabilir.
Neden UV koruması önemli?
Çocuk gözlükleri mutlaka Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI Z80.3) standartlarına uygun olmalı ve %99–100 UVA/UVB koruması sağlamalıdır. Çocukların daha geniş lenslere ve hatta etrafı saran çerçevelere sahip modeller kullanması, yanlardan gelen ışığın da engellenmesi için önemlidir. Reçeteli gözlük kullanan çocuklar için fotokromik (geçiş) lensler tercih edilerek ekstra güneş gözlüğü ihtiyacı ortadan kaldırılabilir; bu lensler UV ışığı algıladığında kararıp iç mekânda tekrar açılır ve %100 UV koruması sunar.
Dayanıklılık ve çerçeve seçimi
Aktif çocuklar için seçilen gözlüklerin dayanıklı ve esnek olması gerekir. Mayo Clinic Health System uzmanları, darbelere karşı dirençli polikarbonat lensler ve çizilmeye dayanıklı kaplamalar önerir. Çerçevelerin bükülebilir, kırılmaz malzemelerden yapılmış olması ve yüzlerine sıkı şekilde oturması önemlidir. Burun pedleri ve sapların ayarlanabilir olması, gözlüğün rahat kullanımını artırır.
Aktivite ve lens renkleri
Çocuklar spor yaparken veya farklı hava koşullarında farklı lens renklerinden faydalanabilir. Amber veya yeşil lensler kontrastı artırarak spor yaparken daha net görmelerini sağlar. Genel kullanım için gri lensler doğal renk dengesini korur; kahverengi lensler ise kontrastı artırır ve bulutlu havalarda derinlik algısını güçlendirir.
Çocukların gözlüğü sevmesi için ipuçları
Çocuklar, seçtikleri gözlüğü sevdiklerinde kullanma olasılıkları artar. Bu nedenle birkaç uygun modeli gösterip kendi seçimlerini yapmalarına izin vermek yararlıdır. Gözlüklerin kaybolmaması için, kullanılmadığı zaman ebeveynlerin sakladığı bir kutuda muhafaza edilmesi önerilir. Çocuğun gözlüğe direnç göstermesi halinde, rahatsızlık veya kötü uyum gibi sorunları saptamak için dikkatli gözlem yapılmalı ve gerektiğinde optisyene başvurulmalıdır. Ebeveynlerin kendileri de güneş gözlüğü takarak çocuklarına örnek olması ve geniş kenarlı şapka ile güneş kremi kullanarak ek koruma sağlaması önerilir.
Ucuz ve kalitesiz gözlüklerin riskleri
Gözlük etiketinde “%100 UV koruması” veya “UV400” ifadesi yoksa, gözlük yalnızca ışığı azaltıyor olabilir. Low Vision of Arizona’ya göre, birçok ucuz veya moda amaçlı gözlük UV filtresi içermez; bu durumda koyu lensler göz bebeğini büyüttüğü için göze daha fazla filtrelenmemiş UV ışın girer ve zarar verme riski çıplak gözle dolaşmaktan bile daha yüksek olabilir. Bu nedenle, çocuklar için sertifikalı ve güvenilir markaların güneş gözlüklerini tercih etmek gereklidir.
Sonuç
Çocukların göz sağlığını korumak için UV korumalı, dayanıklı ve rahat gözlükler seçmek şarttır. %100 UVA/UVB koruması, sarma tasarımı, polikarbonat lensler ve esnek çerçeveler doğru seçim için temel özelliklerdir. Çocuğun seçimine katılımı, gözlüğü kullanma alışkanlığını desteklerken; ebeveynlerin şapka ve güneş kremi ile ek koruma sağlaması ve örnek olması, çocukların göz sağlığını uzun vadede güvence altına alacaktır.